Energia słoneczna w Polsce - stan obecny i perspektywy

Fotowoltaika w Polsce przeżywa obecnie prawdziwy boom. W ciągu ostatnich kilku lat sektor energii słonecznej rozwinął się w naszym kraju w niespotykanym wcześniej tempie. Czym jest fotowoltaika, jaki jest jej obecny stan w Polsce i jakie perspektywy stoją przed tym źródłem energii odnawialnej?

Co to jest energia słoneczna i fotowoltaika?

Energia słoneczna to energia pozyskiwana bezpośrednio z promieniowania słonecznego. Jest jednym z najbardziej dostępnych i czystych źródeł energii odnawialnej. Fotowoltaika to technologia pozwalająca na bezpośrednią konwersję energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną za pomocą ogniw fotowoltaicznych.

Podstawowym elementem instalacji fotowoltaicznej są panele słoneczne (moduły fotowoltaiczne), składające się z połączonych ogniw fotowoltaicznych. Panele te, pod wpływem promieniowania słonecznego, generują prąd stały, który następnie jest przekształcany przez falownik (inwerter) na prąd przemienny, możliwy do wykorzystania w domowych urządzeniach elektrycznych.

Stan obecny fotowoltaiki w Polsce

Według danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE), na koniec 2022 roku moc zainstalowana w fotowoltaice w Polsce przekroczyła 10 GW. To ogromny wzrost w porównaniu do 2019 roku, kiedy to moc zainstalowana wynosiła nieco ponad 1,5 GW. Fotowoltaika stała się najszybciej rozwijającym się źródłem energii odnawialnej w Polsce.

Główne czynniki, które przyczyniły się do dynamicznego rozwoju fotowoltaiki w Polsce to:

• Programy dofinansowania - m.in. program "Mój Prąd", który oferował dofinansowanie do instalacji fotowoltaicznych dla gospodarstw domowych
• System opustów - korzystny system rozliczeń prosumentów, który pozwalał na wykorzystanie sieci elektroenergetycznej jako "magazynu energii"
• Rosnące ceny energii elektrycznej - zachęcające do inwestycji w własne źródła energii
• Rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa i potrzeba działań na rzecz ochrony klimatu
• Spadające koszty technologii fotowoltaicznej, co czyni ją bardziej dostępną dla przeciętnego gospodarstwa domowego

Zmiany w systemie rozliczeń prosumentów

Od 1 kwietnia 2022 roku w Polsce obowiązuje nowy system rozliczeń dla prosumentów (czyli producentów i konsumentów energii), który zastąpił dotychczasowy system opustów. Nowi prosumenci są rozliczani w systemie net-billing, który polega na sprzedaży nadwyżek energii do sieci po cenach rynkowych.

System net-billing różni się od wcześniejszego systemu opustów tym, że prosument sprzedaje wyprodukowaną energię do sieci po cenie rynkowej, a następnie kupuje ją gdy potrzebuje po cenie detalicznej. W systemie opustów prosument mógł odebrać 80% (dla instalacji do 10 kW) lub 70% (dla instalacji od 10 do 50 kW) oddanej do sieci energii bez dodatkowych opłat.

Zmiana systemu rozliczeń wywołała pewne spowolnienie w tempie przyrostu nowych instalacji fotowoltaicznych, jednak wciąż obserwujemy rosnące zainteresowanie tą technologią.

Korzyści z instalacji fotowoltaicznych

Inwestycja w instalację fotowoltaiczną przynosi szereg korzyści, zarówno ekonomicznych jak i ekologicznych:

• Obniżenie rachunków za energię elektryczną - produkcja własnej energii znacząco zmniejsza koszty zakupu energii z sieci
• Uniezależnienie się od rosnących cen energii - własna produkcja energii chroni przed skutkami wzrostu cen energii elektrycznej
• Zwiększenie wartości nieruchomości - budynki wyposażone w instalacje fotowoltaiczne są bardziej atrakcyjne na rynku nieruchomości
• Redukcja emisji CO2 - produkcja energii z fotowoltaiki nie wiąże się z emisją gazów cieplarnianych
• Czysta energia bez zanieczyszczeń - fotowoltaika nie generuje hałasu, odpadów ani innych zanieczyszczeń
• Długi okres użytkowania - instalacje fotowoltaiczne mogą służyć przez 25-30 lat przy minimalnej konserwacji

Perspektywy rozwoju fotowoltaiki w Polsce

Perspektywy rozwoju fotowoltaiki w Polsce są bardzo obiecujące, mimo zmiany systemu rozliczeń prosumentów. Wśród głównych czynników, które będą kształtować przyszłość tego sektora, możemy wymienić:

• Rozwój magazynów energii - technologie magazynowania energii będą coraz bardziej dostępne, co pozwoli na lepsze wykorzystanie produkowanej energii
• Społeczności energetyczne - rozwój lokalnych społeczności energetycznych, które mogą wspólnie produkować, magazynować i wykorzystywać energię
• Agrofotowoltaika - łączenie produkcji rolnej z produkcją energii, co pozwala na efektywniejsze wykorzystanie gruntów
• Fotowoltaika zintegrowana z budynkami (BIPV) - integracja ogniw fotowoltaicznych z materiałami budowlanymi
• Przemysłowe zastosowanie fotowoltaiki - coraz więcej przedsiębiorstw inwestuje w instalacje fotowoltaiczne, aby obniżyć koszty energii i realizować cele zrównoważonego rozwoju

Wyzwania stojące przed fotowoltaiką w Polsce

Mimo dynamicznego rozwoju, sektor fotowoltaiczny w Polsce stoi przed szeregiem wyzwań:

• Ograniczenia sieci elektroenergetycznej - lokalne sieci często nie są przystosowane do przyjęcia dużej ilości energii z rozproszonych źródeł
• Zmienność produkcji energii - produkcja energii z fotowoltaiki jest uzależniona od warunków atmosferycznych i pory dnia
• Wysokie koszty inwestycyjne - mimo spadających cen, instalacja fotowoltaiczna wciąż stanowi znaczący wydatek dla przeciętnego gospodarstwa domowego
• Brak systemów magazynowania energii - przy obecnych cenach magazyny energii są stosunkowo drogie, co utrudnia efektywne wykorzystanie produkowanej energii