Nowe regulacje dla energetyki wiatrowej - szanse i wyzwania

Zmiany w ustawie odległościowej, znane również jako "ustawa 10H", otwierają nowe możliwości dla rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce. Przez ostatnie lata rozwój lądowych farm wiatrowych był znacznie ograniczony ze względu na restrykcyjne przepisy. Teraz sytuacja ma szansę ulec znaczącej poprawie. W tym artykule przeanalizujemy nowe regulacje, ich potencjalne korzyści oraz wyzwania stojące przed sektorem energetyki wiatrowej w Polsce.

Historia ograniczeń dla energetyki wiatrowej w Polsce

W 2016 roku w Polsce wprowadzono tzw. ustawę odległościową, która ustanowiła minimalną odległość między turbinami wiatrowymi a budynkami mieszkalnymi oraz obszarami chronionymi na poziomie dziesięciokrotności wysokości turbiny (zasada 10H). Dla typowej nowoczesnej turbiny wiatrowej o wysokości 150-200 metrów oznaczało to konieczność zachowania odległości 1,5-2 km od najbliższych zabudowań.

Te restrykcyjne przepisy znacząco ograniczyły dostępne lokalizacje dla nowych farm wiatrowych i praktycznie zatrzymały rozwój lądowej energetyki wiatrowej w Polsce. Według szacunków ekspertów, zasada 10H wyłączyła z możliwości inwestycji w energetykę wiatrową ponad 99% terytorium Polski.

Nowe regulacje - co się zmienia?

W ramach nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (tzw. ustawy odległościowej) wprowadzono szereg zmian, które mają na celu odblokowanie potencjału energetyki wiatrowej w Polsce, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiednich standardów bezpieczeństwa i komfortu dla mieszkańców. Najważniejsze zmiany to:

• Zmniejszenie minimalnej odległości - minimalna odległość turbiny wiatrowej od zabudowań mieszkalnych zostaje zmniejszona z 10H (tzn. dziesięciokrotności wysokości turbiny) do 500 metrów.
• Większa rola samorządów - gminy otrzymują większe uprawnienia w zakresie określania lokalizacji elektrowni wiatrowych w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
• Konsultacje społeczne - wprowadzono obowiązek przeprowadzania dodatkowych konsultacji społecznych przy planowaniu nowych inwestycji wiatrowych, co ma zwiększyć akceptację lokalnych społeczności.
• Dodatkowe korzyści dla mieszkańców - inwestorzy będą zobowiązani do oferowania tańszej energii dla mieszkańców gmin, w których powstają farmy wiatrowe.

Potencjał energetyki wiatrowej w Polsce

Polska posiada znaczący potencjał dla rozwoju energetyki wiatrowej, szczególnie w północnej części kraju. Według danych Instytutu Energetyki Odnawialnej, przy sprzyjających regulacjach, moc zainstalowana w lądowych farmach wiatrowych w Polsce mogłaby wzrosnąć z obecnych około 7 GW do nawet 24 GW do 2030 roku.

Energia wiatrowa jest jednym z najtańszych źródeł energii odnawialnej. Koszt wytworzenia energii z wiatru na lądzie (tzw. LCOE - Levelized Cost of Energy) jest już niższy niż koszt energii z nowych elektrowni węglowych, a nawet gazowych. Dodatkowo, w przeciwieństwie do źródeł konwencjonalnych, energia wiatrowa nie emituje gazów cieplarnianych ani innych zanieczyszczeń podczas produkcji energii.

Rozwój energetyki wiatrowej ma również istotne znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego Polski. W obliczu rosnących cen surowców energetycznych i potrzeby dekarbonizacji gospodarki, zwiększenie udziału energii wiatrowej w miksie energetycznym jest jednym z kluczowych elementów transformacji energetycznej kraju.

Korzyści z liberalizacji przepisów

Złagodzenie przepisów odległościowych niesie ze sobą szereg potencjalnych korzyści dla polskiej gospodarki i społeczeństwa:

• Wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych - co przyczyni się do realizacji zobowiązań klimatycznych Polski i UE
• Niższe ceny energii - większa podaż taniej energii wiatrowej może przyczynić się do obniżenia hurtowych cen energii elektrycznej
• Nowe inwestycje - szacuje się, że w ciągu najbliższych lat mogą zostać uruchomione inwestycje o wartości kilkudziesięciu miliardów złotych
• Nowe miejsca pracy - rozwój sektora energetyki wiatrowej to nowe miejsca pracy nie tylko przy budowie i eksploatacji farm wiatrowych, ale także w łańcuchu dostaw
• Rozwój lokalnych społeczności - gminy, w których będą lokalizowane farmy wiatrowe, zyskają dodatkowe przychody z podatków oraz potencjalne korzyści dla mieszkańców
• Zmniejszenie zależności od importu surowców energetycznych - co ma szczególne znaczenie w obecnej sytuacji geopolitycznej

Wyzwania stojące przed sektorem

Mimo korzystnych zmian w przepisach, sektor energetyki wiatrowej w Polsce wciąż stoi przed wieloma wyzwaniami:

• Stan sieci elektroenergetycznej - polskie sieci przesyłowe i dystrybucyjne wymagają modernizacji i rozbudowy, aby mogły przyjąć zwiększoną ilość energii z niestabilnych źródeł odnawialnych
• Proces uzyskiwania pozwoleń - mimo liberalizacji przepisów, proces uzyskiwania wszystkich niezbędnych pozwoleń dla farm wiatrowych wciąż jest czasochłonny i skomplikowany
• Akceptacja społeczna - mimo rosnącej świadomości ekologicznej, niektóre społeczności lokalne wciąż wyrażają obawy związane z obecnością turbin wiatrowych w ich otoczeniu (tzw. syndrom NIMBY - Not In My Back Yard)
• Dostępność finansowania - choć energia wiatrowa jest coraz bardziej konkurencyjna cenowo, duże projekty wiatrowe wciąż wymagają znaczącego finansowania początkowego
• Konkurencja o lokalizacje - najlepsze lokalizacje pod względem warunków wiatrowych mogą stać się przedmiotem intensywnej konkurencji między inwestorami

Rola samorządów i społeczności lokalnych

Nowe przepisy znacząco zwiększają rolę samorządów w procesie planowania i zatwierdzania nowych inwestycji wiatrowych. Gminy będą mogły w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wyznaczać obszary, na których możliwa będzie budowa elektrowni wiatrowych, pod warunkiem zachowania minimalnej odległości 500 metrów od zabudowań mieszkalnych.

Jednocześnie wprowadzono wymóg dodatkowych konsultacji społecznych, które mają zapewnić mieszkańcom realny wpływ na decyzje dotyczące lokalizacji farm wiatrowych. Inwestorzy będą również zobowiązani do oferowania mieszkańcom gmin, w których powstają farmy wiatrowe, możliwości zakupu tańszej energii w ramach tzw. "lokalnego autokonsumpcji".

Te rozwiązania mają na celu zwiększenie akceptacji społecznej dla farm wiatrowych oraz zapewnienie, że korzyści z rozwoju energetyki wiatrowej będą odczuwalne również na poziomie lokalnym.

Perspektywy na przyszłość

Liberalizacja przepisów odległościowych otwiera nowy rozdział w historii polskiej energetyki wiatrowej. Według prognoz branżowych, w ciągu najbliższych lat możemy spodziewać się znaczącego wzrostu mocy zainstalowanej w lądowych farmach wiatrowych.

Jednocześnie Polska rozwija projekty morskich farm wiatrowych na Bałtyku, które stanowią uzupełnienie dla lądowej energetyki wiatrowej. Pierwsze projekty offshore mają zostać uruchomione już w 2026 roku.

Dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej, zarówno na lądzie, jak i na morzu, jest kluczowym elementem transformacji energetycznej Polski. W połączeniu z rozwojem fotowoltaiki, magazynów energii oraz technologii wodorowych, energia wiatrowa ma szansę stać się jednym z filarów polskiego systemu energetycznego w nadchodzących dekadach.